dCS Bartók 2.0

Czy dCS wymaga przedstawienia? W końcu ta firma z Hundington w Wielkiej Brytanii zrobiła dla odtwarzania cyfrowego audio wysokiej rozdzielczości więcej niż ktokolwiek inny. Zaczynając w latach dziewięćdziesiątych dwudziestego wieku od opracowania konsumenckiej wersji ich studyjnego przetwornika cyfrowego. Najważniejszą cechą profesjonalnego konwertera 950 z roku 1993 i cywilnego Elgara z 1996 było wykorzystanie, zamiast gotowych chipów kupowanych u Philipsa – co robili wtedy wszyscy producenci – oprogramowania i platformy sprzętowej opracowanej samodzielnie przez dCS.

Taka postawa miała dwie zalety. Po pierwsze: zakładając, że dCS wie co robi [jak pokazała historia – wiedziało] możliwe było opracowanie przetwornika brzmiącego lepiej niż rozwiązania Sony czy Philipsa, które to firmy skupiały się przede wszystkim na obniżaniu kosztów masowo produkowanych układów. Po drugie: jako że platforma dCS wykorzystywała programowalne bramki FPGA i pisane na miejscu oprogramowanie, możliwe było jego stałe unowocześnianie. Tak, jak robimy to dziś z systemami naszych smartfonów. W 2022 nie brzmi to imponująco, ale we wczesnych latach dziewięćdziesiątych było to jak science-fiction…

Ring DAC, tak bowiem nazwa się przetwornik cyfrowo-analogowy stworzony przez dCS, został zaprojektowany pod kątem minimalizowania błędów wynikających z nieuniknionych odchyleń w parametrach wykorzystywanych do budowy konwerterów rezystorów. Zamiana cyfrowych zer i jedynek w analogowy sygnał audio jest bowiem procesem generującym dużą ilość artefaktów słyszanych jako zniekształcenia dźwięku. System dCS został skonfigurowany pod kątem zminimalizowania tego zjawiska i skorelowania błędów z sygnałem muzycznym, przez co są mniej słyszalne dla ludzkiego ucha.

Po premierze pierwszego Elgara nastąpiło prawie trzydzieści lat stałego udoskonalania przetwornika Ring DAC. Tak jego części sprzętowej, jak i samego oprogramowania. Dodawano też sukcesywnie nowe funkcje – często po raz pierwszy na świecie. Na przykład, w połowie lat dziewięćdziesiątych nie dało się posłuchać cyfrowego audio w rozdzielczości większej niż oferowały najlepsze wtedy rejestratory DAT [16-bitów/48kHz]. Dopiero dCS, unowocześniając swoje produkty studyjne, pozwolił na rejestrację – i odtwarzanie – plików PCM w formacie 24/192. Oczywiście, była to jakość dostępna jedynie dla najzamożniejszych audiofilów. Ówczesne pokazy na targach audio były dla wielu wręcz religijnym przeżyciem!

Firma nie spoczywała na laurach i prezentowała nowość za nowością. Jedną z nich było wykorzystanie asynchronicznego przesyłu danych przez USB, które po raz pierwszy pojawiło się w upsamplerze Scarlatti w 2008 i po roku w przetworniku Debussy. Dziś to rozwiązanie absolutnie standardowe i nie wywołujące żadnych emocji. Wtedy była to rewelacja dla posiadaczy cyfrowych plików zapisanych w pamięci komputera. To samo dotyczy streamingu: dCS nie był pierwszy, ale zrobił to lepiej niż inni i szybko zintegrował, za pomocą odpowiedniego oprogramowania, funkcję streamingu ze swoimi przetwornikami cyfrowo-analogowymi. Dzisiejszy paradygmat urządzenia obejmującego DAC, przedwzmacniacz i streamer USB w jednej obudowie – został niewątpliwie stworzony przez dCS.

W2019, dCS przedstawił nowy komponent: Bartók. Po raz pierwszy w swej historii firma na rynku pojawił się DAC dCS wyposażony również we wzmacniacz słuchawkowy, co odpowiadało na potrzeby eksplodującej wówczas sceny słuchawkowej. Ważne było jednak całe spektrum możliwości Bartóka: był to doskonałej jakości, dostępny cenowo [jak na high-endowe standardy] komponent pozwalający na odtwarzanie z praktycznie wszystkich źródeł cyfrowych plików zapisanych we wszystkich formatach oraz pozwalający na streaming hi-res. I znów: dziś wydaje się to normą, wtedy było melodią przyszłości.

Przez wiele lat moją osobistą referencją był Debussy, poprzednik Bartóka. Byłem więc ciekaw jego brzmienia – okazało się dużo lepsze a samo urządzenie wygodniejsze w obsłudze i bardziej wszechstronne. Teraz zaś pojawia się Bartók 2.0 z wieloma interesującymi udoskonaleniami. Pierwsza wersja była bestsellerem, następcy poświęcono więc sporo uwagi.

Jak wcześniej – w jednej obudowie połączono streamer sieciowy, DAC, upsampler, przedwzmacniacz liniowy i opcjonalny wzmacniacz słuchawkowy. Cena urządzenia nieco urosła. Dla wielu z nas jest to urządzenie na niedostępnym cenowo poziomie. Pamiętajmy jednak, że dCS produkuje komponenty bezkompromisowe. Bartók 2.0 jest i tak dużo tańszy od topowego konwertera firmy, modelu Vivaldi Apex DAC. Nie wspominając w ogóle o dodatkowym upsamplerze, transporcie i zegarze…

Aby usprawiedliwić wzrost ceny, dCS dodało naprawdę sporo – ’2.0’ w nazwie ma podkreślać, że zmiany w stosunku do oryginału są naprawdę istotne.  James Cook, z firmy dCS, powiedział mi ’Bartók 2.0 to przede wszystko poprawa jakości brzmienia. Pod tym względem jego oprogramowanie jest w zasadzie identyczne z Rossini i bardzo podobne do Vivaldi. Dzięki wprowadzonym zmianom, jakość brzmienia Bartóka zbliża się do poziomu jego większych braci. Choć Rossini i Vivaldi, znacznie droższe konstrukcje, są nadal lepsze.’

Zmieniono między innymi algorytm mapujący, który odpowiada za sposób przesyłania danych do przetwornika Ring DAC. ’Lepszy algorytm mapujący zwiększa liniowość i redukuje zniekształcenia’ mówi James. Poprawiono też funkcjonalność upsamplingu i dodano nowe filtry. Dodaje również ’Choć poszczególne produkty dCS mają ze sobą wiele wspólnego w kwestii platformy sprzętowej, programy sterujące są pisane osobno dla każdego z modeli. Zaprojektowanie i zaimplementowanie mapera dla Bartóka 2.0 było znaczącym przedsięwzięciem i wymagało sporo wysiłku ze strony naszych inżynierów.’

Z poziomu menu urządzenia i aplikacji Mosaic, dostępne są do wyboru trzy ustawienia mapera. MAP1 to nowe ustawienie fabryczne – maper pracuje z częstotliwością 5.644 lub 6.14MHz. MAP2 to oryginalny maper pierwszego Bartóka – pracuje z częstotliwością 2.822 lub 3.07MHz. MAP3 zaś to alternatywa dla MAP1 pracująca z tymi samymi częstotliwościami. Dostępny jest teraz również upsampling do DSD128 [DSD x2], którego układ został umieszczony pod koniec sekwencji oversapmlingu PCM, tuż przed konwersją do analogu. Dodany filtr DSD nr 5, ze spokojniejszym wygaszaniem i  gładszą odpowiedzią fazową, ma pomóc w usuwaniu szumu obecnego poza pasmem słyszalnym.

Rozpoczęcie instalacji nowego oprogramowania dostępne jest z poziomu aplikacji Mosaic lub za pomocą interfejsu sieciowego [wpisz adres IP Bartóka do okna wyszukiwarki w tej samej sieci] i trwa około dziesięciu minut.